الگویی برای تأمین مالی طرحهای زیرساختی حمل‌ونقل جاده‌ای در ایران با تمرکز بر ظرفیتهای بازار سرمایه

هدف تحقیق حاضر طراحی الگویی برایتأمین مالی طرح‌های زیرساختیحمل‌ونقل جاده‌ایدر ایران با تمرکز بر ظرفیت‌های بازار سرمایه می‌باشد. کسری منابع دولتی و مشکلات سیستم بانکی در ایران، توجه‌ها را به بازار سرمایه برای تأمین مالی پروژه‌های زیرساختی معطوف نموده است. لیکن بهره‌مندی از ظرفیت‌های بازار سرمایه محقق نخواهد شد، مگر به‌واسطۀ ابزارها و نهادهای مالی مناسب که در بستری از قوانین و مقررات دقیق و شفاف ارائه شده باشند. در این پژوهش، برمبنای روش تحقیق آمیخته، درابتدا مستندات، به‌شکل نظام‌مند بررسی و مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با خبرگان انجام شد تا بر مبنای استراتژی مهندسی مالی اسلامی مبتنی‌بر پاسخ به نیاز، الگوی اولیه طراحی شود. حصول اطمینان از تناسب الگوی اولیه با روش دلفی و بااستفاده از پرسشنامه و مصاحبه در دو بخش انجام شد. در بخش اول یا بررسی‌های فقهی، علاوه‌بر تکمیل پرسشنامه (8عدد) و انجام مصاحبه (4بار)‌، موضوع از طریق استفتا از مراجع تقلید عظام (8فتوا) و درنهایت بررسی در کمیتۀ تخصصی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار (4جلسه) بررسی‌شد. در بخش دوم در حوزه‌های راه، بازار سرمایه و دانشگاه 41پرسشنامه تکمیل‌شد و 28جلسۀ مصاحبه و 9جلسه گروهی برگزار گردید. در انتها بااستفاده از طرح مثلث‌سازی، نتایج کیفی و کمّی مقایسه و جمع‌بندی گردید. الگوی پیشنهادی با اکثریت آرای اعضای گروه دلفی مورد تأیید قرار گرفت که در سه حوزۀ ابزار مالی، نهاد مالی و قوانین و مقررات ارائه شده است. در حوزۀ ابزار مالی اوراق جعاله، منفعت و خریددین برای حالت‌های مختلف پروژه‌ پیشنهادشد و مدل عملیاتی اوراق جعاله پروژه به‌عنوان ابزار مالی جدید به تأیید خبرگان رسید. در حوزۀ نهاد مالی پیشنهاد ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری زیرساخت، نهاد یا نهادهای متولی، مؤسسات رتبه‌بندی و انجام برخی امور توسط صندوق توسعۀ حمل و نقل ارائه شد. در حوزۀ قوانین و مقررات برخی تغییرات جهت تسهیل تأمین مالی پروژ‌ه‌های راه از طریق بازار سرمایه پیشنهاد گردید.